Jet Lag Nedir?

   Bu hafta havayollarıyla yapılan seyahatlerde  ortaya çıkan,birçoğumuzun duyduğu,ancak anlamını merak ettiği JET LAG konusu üzerine yazmayı uygun buldum.Öncelikle insanoğlunun yaşam ortamını 11 km irtifada devam ettirmek,aynı ortamı o irtifada  sağlamak zorundayız.Uçaklarda bu sistemi motorlardaki bulunan değişik kademelerden alınan havalarla sağlanmaktadır.Normalde deniz seviyesindeki atmosfer basıncı 1,03 kg/cm2 dir.Bu atmosfer basıncı 11 km yukseklikte (35000 ft)0,243 kg/cm2 civarındadır.Bu yükseklikte sıcaklık -50 ve oksijen oranıda bu basınca bağlı olarak ¼ e kadar seyrelmiştir.İnsanoğlu 4000 metreye kadar  yaşamını devam ettirebilir.Daha yüksek irtifalarda da yaşamımızı devam ettirebilmek için uçak kabinini motor kompresörlerinden basınçlı havalardan basınçlanır ve iklimlenir yani yeryüzündeki o ortamı motorlar sayesinde sağlarız.Normalde deniz seviyesindeki  basınç ile kabin basıncı eş olmak zorundadır ancak kabin basıncı deniz seviyesinden daha az tutulur.8000 ft yüksekliğinde 0,768 kg/cm2 dir.Bu basınc 2500 metredeki basınçla eş duzeydedir.Buna eş basınç diyoruz.Peki bu kabin basıncı daha konforlu olan deniz seviyesindeki basınç kadar basınçlandırılamaz.Eğer deniz seviyesindeki basınç kadar basınçlandırılırsa  yani 14,7 psi(1,03 kg/cm2) uçak içi basınc ile dış basınç çok farklı olur(14,7-3,4 psi=11,3 psi)Günümüz uçakları bu basınça dayanacak şekilde tasarlanmamışlardır.Boeing 737 lerde maksimum basınç farkı 8,40 psi,Airbus 320 de 8,39 psi. dır.
  Kısaca giriş yaptıktan sonra JETLAG  konusuna değinelim.Havayollarıyla yapılan hızlı seyahatler sonucunda vücut üzerinde buna bağlı olarak zamanla bazı sorunlar ortaya çıkmaktadır.bu duruma  tıb dilinde Jet-lag adı verilir.Kısaca anlatacak olursak,bu hızlı seyahat esnasında ,dünyanın zaman dilimi geçirilirken,vücudun bu hızlı değişime ayak uyduramamasıdır.Beynimizin biyolojik saatinin bu hızlı değişime ayak uyduramamasıdır.Araştırmalar  bu durumun batıdan doğuya doğru uçuşlarda daha çok ortay çıktığını göstermiştir.Diğer araştırma ie gündüz uçuşlarındaki problem gece uçuşlarına oranlar daha fazladır.Çünki gece uçuşlarında insane vücudu uykuya daha istekli olur,buyüzden fazla jetlag etkisi hissedilmez.Bundan dolayıdır ki vücudun doğal ritmi (Circadian Clock) bozulur,ve sonucunda bazı emareler ortaya çıkar.Jet Lag çocuklarda ve gençlerde daha az ortaya çıkar ancak yaşlılarda etkisini daha çok ortaya çıkar.Çünki gençlerin bu değişime yaşlılara oranla daha kısa sürede adapte olmasıdır.Bazı sebebleri:Aşırı yorgunluk,uykusuzluk,mide ve baş ağrıları,iştahsızlık,alınganlık belirtileri.Nedenleri ise:
Uykusuzluk ve ritm bozuklukları
Uzun uçuşlarda hareketsizliğe bağlı olumsuzluklar
Peki bu durumdan nasıl korunabiliriz?Uçak havalanışında ve inişinde  kulak ve baş ağrıları olabildiğinden soğuk algınlığı  olanlar uçak yolculuğunu tercih etmemelidir.İyi bir dinlenme uçuş öncesi tavsiye edilen en iyi öneri olabilir.Uyku hapı alarak uyumaya çalışmak tavsiye edilmemektedir.Bu durumdaki uyku sırasında,hareketsiz kalan vucut kan dolaşımını  çok yavaşlatıyor olması ve sonucunda kötü olumsuzluklar yaşanmıştır.